Dự án Xây dựng cầu Thủ Thiêm 4: Sẽ phải tổ chức đấu thầu?

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) vừa có văn bản nêu ý kiến về việc đầu tư xây dựng cầu Thủ Thiêm 4 tại TP.HCM. Tại văn bản này, Bộ KH&ĐT nêu rõ, Bộ không đủ cơ sở để có ý kiến đối với đề xuất của UBND TP.HCM lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt theo quy định tại Điều 26 Luật Đấu thầu. 

Theo UBND TP.HCM, việc đầu tư dự án xây dựng cầu Thủ Thiêm 4 nhằm giải tỏa áp lực giao thông từ phía quận Bình Thạnh, quận Thủ Đức qua phía các quận 7, 8, huyện Bình Chánh và Nhà Bè; giảm ùn tắc giao thông khu vực nội đô và tai nạn giao thông liên quan đến hoạt động của các bến cảng trên địa bàn quận 4 và quận 7; kết nối Khu đô thị mới Thủ Thiêm với khu trung tâm hiện hữu của TP và quận 4, quận 7, tạo điều kiện thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển Khu đô thị mới Thủ Thiêm và Khu đô thị mới Nam TP.HCM.

Trước đó, UBND TP.HCM đã chấp thuận chủ trương cho Liên danh Công ty CP Phát triển bất động sản Phát Đạt - Công ty CP Đầu tư và Phát triển hạ tầng 620 - Công ty CP Đầu tư phát triển xây dựng 168 tự cân đối chi phí, nghiên cứu lập đề xuất dự án theo hình thức PPP (hợp đồng BT). Đến nay, liên danh này đã hoàn thành nghiên cứu đề xuất dự án. Các sở, ngành liên quan của Thành phố đã kiểm tra và xác định liên danh này có đủ điều kiện và năng lực tài chính, có tổng vốn chủ sở hữu đảm bảo theo quy định để thực hiện Dự án.

UBND TP.HCM cũng kiến nghị Thủ tướng chấp thuận điều chỉnh quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển Đông Nam Bộ (nhóm 5) giai đoạn đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 theo hướng di dời các cầu cảng K12, K12A, K12B, K12C, K12C1 hiện hữu đến vị trí quy hoạch phù hợp tại cảng Hiệp Phước, huyện Nhà Bè. TP.HCM sẽ đầu tư cảng mới, di dời cảng Tân Thuận. Đơn vị đề xuất dự án sẽ chịu trách nhiệm phối hợp thực hiện xây dựng cảng mới tại Hiệp Phước, di dời cảng Tân Thuận và đầu tư Xây dựng cầu Thủ Thiêm 4. Khu vực bến cảng Tân Thuận hiện hữu sẽ được chuyển đổi công năng phù hợp với quy hoạch chung của thành phố.

Để giảm thiểu ảnh hưởng khi xây dựng và khai thác cầu Thủ Thiêm 4 khi cảng Tân Thuận chưa được di dời toàn bộ, UBND TP.HCM cũng kiến nghị phương án cho phép cảng Sài Gòn được khai thác khu bến cảng Tân Thuận hiện hữu như là bến ICD chuyển tải hàng hóa ra khu cảng Hiệp Phước với sà lan vận tải có tĩnh không yêu cầu nhỏ hơn 10m.

Theo Bộ KH&ĐT, Điều 26 Luật Đấu thầu quy định, nếu dự án xuất hiện các điều kiện đặc thù, riêng biệt mà không thể áp dụng các hình thức lựa chọn nhà đầu tư quy định tại các Điều 20, Điều 22 Luật Đấu thầu thì người có thẩm quyền trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định phương án lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.

Liên quan đến Dự án Xây dựng cầu Thủ Thiêm 4, tại Văn bản số 8651/BKHĐT-QLĐT ngày 17/10/2016, Bộ KH&ĐT đã đề nghị UBND TP.HCM giải trình bổ sung tính đặc thù của dự án về giải pháp kỹ thuật, tài chính, hiệu quả kinh tế và lý do lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.

Tuy nhiên, về lý do lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, UBND TP.HCM chưa nêu rõ tính đặc thù riêng biệt của dự án mà không thể áp dụng được đấu thầu rộng rãi hoặc chỉ định thầu theo quy định tại Điều 20, Điều 22 Luật Đấu thầu (chỉ nêu lý do hết sức chung chung là để giải quyết ùn tắc giao thông). UBND Thành phố cũng chưa nêu rõ lợi ích kinh tế, hiệu quả, tiết kiệm thời gian khi áp dụng lựa chọn nhà đầu tư theo Điều 26 Luật Đấu thầu hoặc những tác động tiêu cực khi Dự án phải thực hiện đấu thầu rộng rãi.

Đáng lưu ý, về phương án lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, UBND TP.HCM không đề cập đến phương án, bao gồm: cách thức lựa chọn, trình tự thủ tục của quá trình lựa chọn nhà đầu tư nhằm đảm bảo hiệu quả đầu tư của dự án.

Riêng về chứng minh năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư, tại Văn bản giải trình số 1901/UBND-DA, UBND TP.HCM mới đề cập đến kinh nghiệm nhà đầu tư và năng lực tài chính một cách chung chung, chưa đề cập đến khả năng huy động, thu xếp vốn đầu tư vào dự án (bao gồm cả việc di dời các cầu cảng) nhằm đảm bảo tính khả thi trong thực hiện dự án.

Cũng tại Văn bản số 1901, UBND TP.HCM nêu thông tin về quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện hợp đồng BT thuộc Khu đô thị Thủ Thiêm và một số khu đất của thành phố. Ngoài ra, nhà đầu tư thực hiện dự án được ứng trước vốn di dời các cầu cảng và được thanh toán bằng quỹ đất tại khu cảng Tân Thuận và các vị trí khác trên địa bàn TP.HCM. Điều này có nghĩa UBND TP.HCM sẽ phải bố trí quỹ đất lớn để thanh toán cho nhà đầu tư vừa thực hiện nhiệm vụ di dời cầu cảng (với tổng mức đầu tư khoảng 3.500 tỷ đồng), vừa thực hiện đầu tư xây dựng cầu Thủ Thiêm 4 (với tổng mức đầu tư khoảng 5.253 tỷ đồng).

Vì vậy, Bộ KH&ĐT cho rằng, UBND TP.HCM cần cân nhắc về tính khả thi của việc bố trí các quỹ đất này trên cơ sở rà soát về tính pháp lý nhằm đảm bảo thanh toán đủ cho nhà đầu tư, kế hoạch giải phóng mặt bằng trong bối cảnh nguồn lực đất đai ngày càng hạn chế. Theo đó, giá trị quyền sử dụng đất phải được xác định trên cơ sở giá thị trường, tránh thất thoát nguồn lực, tài sản nhà nước.

Từ các phân tích nêu trên, Bộ KH&ĐT đề nghị UBND TP.HCM căn cứ quy định tại Điều 20, Điều 22 Luật Đấu thầu và Điều 9 Nghị định 30/2015/NĐ-CP để tự quyết định theo thẩm quyền về hình thức lựa chọn nhà đầu tư và chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định của mình.

Trường hợp UBND TP.HCM vẫn tiếp tục kiến nghị áp dụng lựa chọn nhà đầu tư theo Điều 26 Luật Đấu thầu thì phải giải trình đầy đủ, chi tiết cụ thể và có tính thuyết phục lý do và phương án lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt. Trên cơ sở đó Bộ KH&ĐT sẽ xem xét theo chức năng, nhiệm vụ quy định tại Điều 26 Luật Đấu thầu và Điểm b Khoản 1 Điều 86 Nghị định 30/2015/NĐ-CP để báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định.